Czym jest i jak skutecznie leczyć bruksizm?
Spis Treści
Czym jest bruksizm?
Bruksizm to niekontrolowane zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi, które najczęściej pojawia się w nocy, choć może występować także w ciągu dnia. Dlatego wyróżnia się bruksizm nocny i bruksizm dzienny. Szacuje się, że osoba może wtedy zaciskać zęby nawet 10 razy mocniej niż podczas jedzenia. Problem ten dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Najczęściej występuje u osób między 16. a 45. rokiem życia i częściej u kobiet niż mężczyzn. Młodsze dzieci zwykle wyrastają z bruksizmu w momencie utraty zębów mlecznych. Jednak zdarza się, że z uwagi na różne problemy zgrzytanie zębami utrwala się jako nawyk pozwalający na rozładowanie napięcia.
Warto zaznaczyć, że wiele osób nie jest nawet świadomym tego, że zgrzyta w nocy zębami. Najczęściej o istnieniu bruksizmu dowiadują się od swojego stomatologa lub partnera, któremu zaczyna przeszkadzać hałas zgrzytających zębów podczas snu.
Od lat 90. zarówno w Polsce jak i na świecie wzrosła liczba osób, u których stwierdzono bruksizm. Czym jest to spowodowane, wyjaśnimy w dalszej części artykułu.
Zdaniem eksperta
Jakie są objawy bruksizmu?
Zgrzytanie zębami w nocy lub w dzień często jest powodem różnych dolegliwości, które wielu pacjentów nie od razu wiąże z tym zachowaniem. Do najczęstszych z nich należą:
- starte zęby,
- nadwrażliwość zębów,
- krwawienie dziąseł,
- przeskakiwania w stawach skroniowo-żuchwowych,
- ograniczona ruchomość żuchwy,
- przerost mięśni żuchwy i kwadratowy kształt twarzy,
- napięciowe bóle głowy,
- bóle karku i pleców,
- bóle ucha i zaburzenia słuchu,
Jeśli zauważysz u siebie którykolwiek z tych objawów, warto skonsultować się z lekarzem dentystą lub fizjoterapeutą. Im wcześniej rozpocznie się leczenie bruksizmu, tym większa szansa na uniknięcie poważnych powikłań.
Skąd bierze się zgrzytanie zębami? Przyczyny bruksizmu
Zgrzytanie zębami ma wiele złożonych przyczyn, które często przez długi czas pozostają niezauważone. Najczęściej mówi się, że bruksizm ma związek z aktywnością układu nerwowego i czynnikami psychogennymi. Współczesne życie, pełne bodźców i nieustannego pośpiechu, sprzyja rozwojowi tego schorzenia. Stres, na który wiele osób narażonych jest codziennie, prowadzi do nieświadomego napięcia mięśni. Kiedy przeżywamy intensywne emocje, takie jak złość, frustracja i niepokój nasze ciało reaguje automatycznie, zaciskając szczęki i zgrzytając zębami.
Jednak stres nie jest jedynym powodem bruksizmu. Na jego rozwój wpływają także czynniki fizyczne, takie jak wada zgryzu – zęby nie stykają się prawidłowo, a to prowadzi do nadmiernego napięcia w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego. Inne czynniki to także źle dopasowane wypełnienia protetyczne. Znaczenie ma także nawyk żucia gumy, który nieustannie obciąża mięśnie. Badania wskazują także na genetyczne podłoże bruksizmu – wiele osób ze zdiagnozowanym zgrzytaniem zębami przyznaje, że ten problem występował już u kogoś z rodziny.
Jakie są metody leczenia bruksizmu u dentysty?
Diagnostyka bruksizmu u dentysty polega na badaniu i wywiadzie z pacjentem. O problemie zgrzytania zębami świadczą ślady zużycia szkliwa, pęknięcia i złamania zębów czy bóle mięśni oraz stawów przy dotknięciu lub uciskaniu mięśni żuchwy. Stomatolog może zlecić również wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, które pozwoli ocenić stan zębów i kości szczęki.
Szyny relaksacyjne
Dentysta może zaproponować różne metody, które pozwalają skutecznie walczyć z bruksizmem. Jedną z najczęściej stosowanych strategii jest zastosowanie specjalnych ochraniaczy na zęby, zwanych szynami relaksacyjnymi. Będą one indywidualnie dopasowane do kształtu szczęki pacjenta, aby chronić zęby przed nadmiernym tarciem. Ochraniacze zakładane są na noc, dlatego sprawdzą się przy bruksizmie nocnym. Ich zadaniem jest stabilizacja ułożenia żuchwy, rozluźnienie mięśni żucia i odciążenie stawu żuchwowo-skroniowego. Wykonanie specjalnej szyny relaksacyjnej ma też wyeliminować możliwość uszkodzenia szkliwa podczas zgrzytania zębami.
Leczenie ortodontyczne
W wielu przypadkach pacjent z bruksizmem musi udać się do ortodonty, aby ocenił on czy problem nie jest wynikiem wady zgryzu. Gdy zęby są źle ustawione, szczęka pracuje w sposób nienaturalny, co może prowadzić do napięć i zgrzytania. W takiej sytuacji korekta ortodontyczna np. użycie stałych aparatów z metalowymi zamkami lub przezroczystych nakładek może pomóc rozwiązać problem. Kiedy po zdjęciu aparatu ortodontycznego zmienia się ułożenie zębów, bruksizm często ustępuje samoistnie, ponieważ napięcie w mięśniach żuchwy zostaje zmniejszone.
Przeczytaj także: Jaki aparat ortodontyczny wybrać? Przegląd rozwiązań
Leczenie botoksem
W przypadku bardziej zaawansowanych problemów dentysta może zaproponować także nowoczesne terapie, takie jak zastrzyki z botoksu. Choć toksyna botulinowa kojarzy się głównie z medycyną estetyczną, w leczeniu bruksizmu działa na innej zasadzie – osłabia nadmiernie napięte mięśnie szczęki i pomaga zredukować zgrzytanie. Ta metoda jest stosunkowo nowa, ale zyskuje coraz większą popularność ze względu na swoją skuteczność. Niestety nie zapewnia stałych efektów i zabieg trzeba powtarzać co około 6 miesięcy.
Czy bruksizm można szybko wyleczyć?
Wyeliminowanie zgrzytania zębami wymaga wnikliwej diagnostyki i wieloetapowego leczenia. Niektóre przypadki bruksizmu mogą wymagać również wsparcia fizjoterapeutycznego lub konsultacji z psychoterapeutą. Dentysta często współpracuje z fizjoterapeutą, który pomaga pacjentowi pracować nad rozluźnieniem mięśni żucia. Masaże, ćwiczenia rozciągające i techniki relaksacyjne mogą w istotny sposób zmniejszyć napięcie i złagodzić objawy bruksizmu.
Jakie są konsekwencje nieleczonego bruksizmu?
Konsekwencje nieleczonego bruksizmu mogą być niezwykle dotkliwe zarówno dla zdrowia jamy ustnej, jak i ogólnego samopoczucia. Zgrzytanie zębami prowadzi do stopniowego ścierania szkliwa, a więc zęby stają się bardziej podatne na powstawanie ubytków w wyniku próchnicy, nadwrażliwość oraz pęknięcia. Dochodzi do zaników przyzębia oraz powstania ubytków klinowych, które powodują obniżenie i obnażenie dziąseł, a także przemieszczanie zębów.
Zniszczona powierzchnia zębów obniża estetykę uśmiechu i wpływa na funkcjonowanie całego układu żucia. Bruksizm przeciąża mięśnie żuchwy i powoduje chroniczne bóle głowy, karku, a także migreny. Co więcej, nieleczone zgrzytanie może prowadzić do uszkodzeń stawu skroniowo-żuchwowego, objawiających się trudnościami w otwieraniu ust, trzaskami w stawie, a nawet blokadami szczęki.