Jakie mogą być konsekwencje zaniechania leczenia ortodontycznego dziecka?
Jeśli rodzice dziecka nie zdecydują się na rozpoczęcie leczenia ortodontycznego, z pewnością doprowadzi to do problemów z uzębieniem. Z konsekwencjami takich zaniedbań zmaga się ono przez wiele lat, nawet już jako osoba dorosła. Najczęstsze problemy to:
- osłabienie szkliwa, a nawet utrata uzębienia, spowodowane przez nierównomierne ścieranie się zębów,
- utrudnione mycie zębów, prowadzące do stanów zapalnych i chorób dziąseł,
- kłopoty z przeżuwaniem,
- nasilające się z wiekiem problemy z dziąsłami.
Konsekwencje zaniedbań dotyczą nie tylko higieny i zdrowia jamy ustnej. Przykładowo, gdy u osoby dorosłej nie można już przeprowadzić zabiegu zwanego rozszerzeniem podniebienia. Bez odpowiedniej interwencji podniebienie unosi się, hamując przepływ powietrza przez nos, powodując problemy z oddychaniem. Wtedy pomóc może jedynie chirurg.
Co więcej – krzywe, nieleczone przez ortodontę zęby, mogą ranić język, co niezwykle utrudnia pacjentowi codzienne funkcjonowanie.
Zaniechanie leczenia ortodontycznego ma negatywny wpływ na cały układ pokarmowy. Przeżuwanie jedzenia jest początkową fazą trawienia, a jakiekolwiek nieprawidłowości w tym procesie rzutują na funkcjonowanie całego układu pokarmowego (np. podrażnienia żołądka, które mogą utrzymywać się latami).
Nie można przewidzieć wszystkich skutków takich zaniedbań. Ale można odpowiedzieć sobie na pytanie, czy chcemy ryzykować własnym zdrowiem. Piękny uśmiech i wyższa samoocena będą dodatkową nagrodą.
Jak to możliwe, że sama ewolucja nie pozbyła się problemów ortodontycznych, skoro mają tak negatywny wpływ na nasze zdrowie?
Nasi przodkowie nie mieli problemów z zębami – do takiego wniosku doszli antropolodzy badający szczątki sprzed setek tysięcy lat. Wady zgryzu zaczęły się powstawać w ciągu ostatnich 10 tysięcy lat. Spowodowała to zmiana diety, a ta – do zwiększenia rozmiarów całego ciała (obecnie średni wzrost dorosłego człowieka wynosi ok. 1,8 metra, 10 tysięcy lat temu – 1,2 metra). Kości twarzy i zęby nie rozwijały się proporcjonalnie, a w konsekwencji obecnie wiele dzieci ma za małe szczęki, które nie mogą pomieścić wszystkich zębów. Jest to bezwzględnym wskazaniem do leczenia ortodontycznego. Szacuje się, że potrzebuje go ok. 70% całej populacji.
Zęby dziecka nie mieszczą się w szczęce – czy to minie wraz z wiekiem?
Ten problem na pewno sam się nie rozwiąże. Zęby stałe nie wyrastają jednocześnie; co więcej – rosną w miarę wzrostu kości szczęki. Kolejne zęby zabierają całą przestrzeń utworzoną przez rosnące kości. Jeśli leczenie ortodontyczne nie zostanie wdrożone we właściwym czasie, z pewnością doprowadzi to do kolejnych komplikacji i będzie wymagało bardziej zaawansowanego i dłuższego postępowania.
Kiedy można zacząć leczenie ortodontyczne dziecka?
Pierwsza konsultacja u ortodonty powinna się odbyć przed siódmymi urodzinami dziecka, w okresie uzębienia mlecznego lub mieszanego. Specjalista ocenia nasilenie wady oraz znajduje jej przyczynę; następnie decyduje, kiedy należy rozpocząć leczenie.
Co to jest „interceptywne leczenie ortodontyczne” i dlaczego jest niezbędne?
Leczenie interceptywne ma za zadanie przygotować miejsce na zęby stałe. Ortodonta może korygować wysunięcie do przodu zębów górnych lub dolnych, a także rozszerzyć podniebienie. Jak omawialiśmy powyżej, przyczyną tych problemów jest nierównomierne rośnięcie zębów i kości szczęki. Z uwagi na to, że okres intensywnego wzrostu kości szczęki przypada na wiek 6-12 lat, niezmiernie ważne jest stworzenie przestrzeni na zęby stałe.
Na jakie etapy podzielone jest leczenie ortodontyczne i ile ono trwa?
Leczenie ortodontyczne koryguje zgryz i wyrównuje zęby. Na początku ortodonta opiniuje stan zębów i zgryzu, definiuje potrzeby pacjenta, dobiera właściwy rodzaj aparatu ortodontycznego i pobiera wycisk szczęki, który umożliwia technikowi dentystycznemu wykonanie odlewu szczęki. Następnym etapem jest założenie aparatu ortodontycznego i regularne wizyty kontrolne. Średni czas trwania leczenia to 2 lata (do 2, 5 roku). Może się wydłużyć w trudniejszych przypadkach bądź, jeśli przestrzegane są zalecenia ortodonty. Regulacja aparatu odbywa się co 4-6 tygodni.
Jaką wyglądają pierwsze konsultacje u ortodonty?
Aby ocenić, czy dziecko potrzebuje leczenia ortodontycznego, ortodonta potrzebuje około 4 wizyt. Sprawdza stan uzębienia oraz:
- Czy wszystkie zęby mają dla siebie wystarczająco dużo przestrzeni,
- Czy zęby górne i dolne są równe po zaciśnięciu szczęk,
- Czy widać wychylenia bądź przesunięcia,
- Czy występują ubytki,
- Czy można zaobserwować inne problemy (np. ze stawem skroniowo-żuchwowym lub oddychaniem).
Pierwsza wizyta u ortodonty jest dla pacjenta zupełnie bezbolesna.
Jeśli ortodonta podejmuje decyzję o rozpoczęciu leczenia, to jakie są następne kroki?
Kiedy już wiadomo, że pacjent kwalifikuje się do noszenia aparatu, potrzebna będzie jeszcze jedna konsultacja oraz:
- Zdjęcia RTG pantomograficzne: pomagają ocenić stan szczęki, korzeni zębowych, występujące ubytki, staw żuchwowy oraz informują, czy istnieją ewentualne inne komplikacje, np. dodatkowe zęby. Specjalny aparat rentgenowski krąży wokół głowy pacjenta, który stoi lub siedzi na specjalnym krześle.
- Zdjęcia RTG cefalometryczne: dzięki nim ortodonta zdobywa informacje na temat ukształtowania zgryzu pacjenta oraz fizjologii wzrostu jamy ustnej. Umożliwiają również przeprowadzenie pomiarów niezbędnych do ustalenia leczenia.
- Wyciski dwuwymiarowe: do tego celu używa się arkuszu specjalnego wosku, na którym pacjent zaciska zęby. Na arkuszu widać ustawienie zębów górnych względem dolnych.
- Wyciski przestrzenne – pacjent odciska górne i dolne zęby na masie alginatowej, która pozwala na odlanie bardzo dokładnego modelu uzębienia.
- Zdjęcia fotograficzne twarzy i zębów: dzięki nim możliwa jest rejestracja i śledzenie zmian w estetyce zębów.
Jak wygląda ostatnia wizyta przed leczeniem?
Ortodonta prezentuje pacjentowi harmonogram leczenia, omawia jego etapy oraz prognozowany czas, a także planowane koszty.
Jakie rodzaje aparatów można stosować u dzieci?
Ortodonta po opracowaniu planu leczenia, dobiera odpowiedni aparat – jego rodzaj zależy od wieku dziecka i wady zgryzu. W okresie uzębienia mlecznego i mieszanego najczęściej stosuje się aparaty ruchome. Dostępnych jest wiele różnych typów aparatów ruchomych, ale dla każdego pacjenta wykonywany jest indywidualnie. Kiedy dziecko ma zęby stałe, ortodonta może zalecić aparat stały.